"Dybuk" i "Malowany ptak" w reżyserii Mai Kleczewskiej jako dyptyk

W zamyśle twórców spektaklu, reżyserki Mai Kleczewskiej, która została uhonorowana Srebrnym Lwem w kategorii Teatr na tegorocznym La Biennale di Venezia 2017 i dramaturga Łukasza Chotkowskiego, przedstawienia „Dybuk” i „Malowany ptak”, stanowią dyptyk.

Warszawska premiera „Malowanego ptaka” na podstawie powieści Jerzego Kosińskiego, powstałego w koprodukcji Teatru Żydowskiego z Warszawy i Teatru Polskiego w Poznaniu, odbędzie się 28 maja na scenie TR Warszawa/ATM Studio, natomiast 1 i 2 czerwca zobaczymy gościnnie, również na tej samej scenie, „Dybuka”, który premierę miał w kwietniu 2015 roku w Teatrze Żydowskim. Ostatnio ten często nagradzany i szeroko komentowany spektakl warszawska publiczność oglądać mogła ponad tok temu, dlatego warto już rezerwować bilety, by dowiedzieć się, co łączy oba spektakle.

Opis spektaklu „Dybuk”:

„I ciągle widzę ich twarze, ustawnie w oczy ich patrzę — ich nie ma, — myślę i marzę, widzę ich w duszy teatrze. […]”
S. Wyspiański, „I ciągle widzę ich twarze”
 
W 1939 roku Warszawa była największym skupiskiem Żydów w Europie oraz ich drugim, po Nowym Jorku, skupiskiem na świecie. Getto warszawskie, w którym w 1941 roku uwięziono 450 tysięcy Żydów, zajmowało około 307 hektarów i pomimo niemal całkowitego unicestwienia trwale i dosłownie wtopiło się w tkankę miejską Warszawy. Musimy zawsze o nim pamiętać i ciągle o nim mówić. Musimy mówić o jego codzienności, kulturze, indywidualnych osobach, które tam mieszkały i umierały. To obowiązek nas, żyjących w miejscu, w którym dokonano masowej zagłady ludzkości.  
Spektakl „Dybuk” oparty jest na należącym do klasyki dramatu żydowskiego tekście Szymona An-skiego, będącym jidyszowym „Romeo i Julią”, ludową legendą opowiadającą o duszy zmarłego ucznia jesziwy, wcielającej się w ciało ukochanej. Maja Kleczewska i Łukasz Chotkowski nadają tej historii szersze znaczenie, czyniąc z niej opowieść o złamanym przymierzu pomiędzy narodami i powracającej pamięci. W tym kontekście szczególnie istotna staje się historia i przestrzeń Teatru Żydowskiego, wybudowanego w centrum przedwojennej dzielnicy żydowskiej i na terenie dawnego Getta warszawskiego. Dramat An-skiego zostaje poszerzony o historie mieszkańców getta, a także ofiar i ocalałych z Holokaustu. Twórcy niemal dosłownie przywracają ich do życia, czynią widzialnymi, konfrontują współczesność z tymi, którzy odeszli, a trwale „przylgnęli” do nas - żyjących. Istotą spektaklu jest powołanie na scenie Życia, które z racji swojego pochodzenia zostało przerwane. W dobie wciąż powracającego zagrożenia ideologiami totalitarnymi i wojnami, musimy przypominać o zamordowanych, o ich Życiu, by historia kolejny raz nie zatoczyła koła.

Terminy spektakli: 1 czerwca (czwartek) 20.00, 2 czerwca (piątek) 20.00
Miejsce: TR Warszawa/ATM Studio, ul. Wał Miedzeszyński 384 („Dybuk” w reżyserii Mai Kleczewskiej jest spektaklem Teatru Żydowskiego w Warszawie. TR Warszawa jest współorganizatorem pokazów spektaklu „Dybuk” w Warszawie)
Bilety: normalny 60/70 zł / ulgowy 50/60 zł / wejściówka 20 zł

Spektakl wyłącznie dla widzów dorosłych.

Opis spektaklu „Malowany ptak”:

„Sprowadza się to do jednego: do obowiązku zobaczenia naszej przeszłości w prawdzie”.  Jan Błoński
W Polsce w 1939 roku mieszkało około 35 milionów współobywateli polskich: 31 milionów Polaków oraz około 3,5 miliona Żydów. Okupacja niemiecka rozbiła Polskę na dwie grupy przedzielone przepaścią, polskich Żydów i Polaków − chrześcijan, którzy egzystowali koło siebie przez stulecia.
Podczas eksterminacji na ziemiach polskich zginęło 2 miliony 900 tysięcy polskich Żydów.
Przemoc zmienia stosunki międzyludzkie.
Dlaczego ukrywanie Żydów niosło za sobą tak straszne zagrożenie?
Dlaczego nie brakowało chętnych do konspiracji w Państwie Podziemnym, która również była zagrożona karą śmierci, a tak trudno było znaleźć schronienie dla współobywateli żydowskich?
Bycie „obok”.
Bycie „nie-zainteresowanym”.
Bycie „nie-zaangażowanym”.
Bycie „biernym obserwatorem”, w obliczu masowego codziennego ludobójstwa, jest działaniem. Zdaje się, że rozmowa na ten temat wcześniej nie była możliwa, była prawie niesłyszalna, wymagała czasu.
Już w 1940 Jan Karski złożył raport o sytuacji w Polsce rządowi generała Sikorskiego. Był on miejscami niewygodny. Przygotowując wersję oficjalną, do której Alianci mogli mieć dostęp, raport Karskiego sfałszowano. Uznano bowiem, że Zachód nie powinien wiedzieć o antyżydowskich nastrojach w Polsce, o których informował Karski w swoim meldunku.
„Malowany ptak” stanowi efekt powolnego uwalniania umysłu długo skutego strachem.

Terminy spektakli: 28. ND./19.00 (premiera), 29. PON./20.00, 30 WT./20.00
Miejsce: TR Warszawa/ATM Studio, ul. Wał Miedzeszyński 384
Bilety: normalny 80 zł / ulgowy 50 zł / wejściówka 30 zł

MD/ip

fot. Dybuk, Magda Hueckel/mat.pras.Teatru Żydowskiego-CKJ