Elsner

Opera, a właściwie komedio-opera Echo w lesie powstała w roku 1808 i jest jedną z czterech krótkich jednoaktówek napisanych i wystawionych w tymże roku. Nie wszystkie one się zachowały, ale właśnie Echo miało szczęście dotrwać do naszych czasów w postaci rękopiśmiennej partytury zachowanej w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie. Istnieją pewne rozbieżności w nazwie opery. Otóż w Sumariuszu Elsnera i w ówczesnej prasie podawany jest tytuł Echo, natomiast na karcie tytułowej wspomnianej partytury widnieje tytuł Echo w lesie. W Krakowie zaś, gdzie opera grana była w lutym roku 1835, podano jeszcze inny tytuł, a mianowicie Echo czyli Noc w lesie. Niezależnie od wariantów tytułu, opera ta, nazwana duodramą w jednym akcie wystawiona została w Warszawie 22 kwietnia 1808 wraz z dwiema innymi sztukami z muzyką Elsnera (Urojenie i rzeczywistość oraz Śniadanie trzpiotów). W tymże samym roku operę zaprezentowano w Poznaniu (28 czerwca) i w Kaliszu (25 lipca).

Akcja opery rozgrywa się w lesie nocą, gdy dwoje małżonków – Doryna i Lubin – nie poznają się i nawiązują ze sobą rozmowę. Tło przyrody, przekomarzania miłosne sprowokowały Elsnera do potraktowania tej sztuki jako sielanki. Naturalistyczny element echa pojawia się już w uwerturze, której powolny wstęp wprowadza nas w pastoralno-sielski nastrój. Już pierwsza melodia utrzymana jest w tonie ludowym i prowadzona naprzemiennie przez skrzypce i obój. Efekt echa uzyskuje kompozytor stosując korespondencję motywiczną pomiędzy instrumentami smyczkowymi a dętymi drewnianymi. W nastrój lasu wprowadza nas temat główny allegra w sposób dobrze już znany w literaturze muzycznej, wprowadzony przez waltornie, do których dołączają po kilku taktach oboje, klarnety i fagoty. Charakterem i nastrojem zbliżonym do sielankowości rokoka charakteryzują się zarówno temat poboczny uwertury jak też kolejne arie Lubina i Doryny (np. romanca Wszystko słodkim snem uśpione). Dopiero ostatnia aria Lubina, wyposażona jest w efektowną koloraturę. Konflikt towarzyszący rozpoznaniu się małżeństwa oddany jest poprzez recytatywy o charakterze buffo. Całość zamyka wodewilowy zwrot do publiczności.

Na przestrzeni lat dzielących Echo od pierwszej komedio-opery Elsnera Siedem razy jeden, można zaobserwować ściślejsze powiązanie uwertury z całością opery.

Tekst Echa pióra Wojciecha Pękalskiego zachował się w postaci rękopiśmiennej w Bibliotece Ossolineum we Wrocławiu. Drukowany był we fragmentach w tomie pierwszym zbioru pt. Śpiewy i arie teatralne i światowe z różnych oper i komedii zebrane z dodatkiem nowych śpiewów i krakowiaków (Warszawa 1816).