Siła przyzwyczajenia Autor sztuki: Thomas Bernhard | Die Macht der Gewohnheit

Zaglądamy na zaplecze cyrku. Podglądamy to, co zwykle przed nami ukryte...

Dramat ten to sprytny i zawadiacki pomysł Bernharda zderzenia ze sobą sztuki cyrkowej, wymagającej niezwykłego poświęcenia, precyzji i odwagi z muzyką klasyczną. Caribaldi - dyrektor cyrku zmusza swoich pracowników (Pogromcę, Błazna,  Żonglera oraz Wnuczkę) do codziennej próby kwintetu Pstrąg Schuberta. Despotyzm i tyrania Caribaldiego łączy się z wielkim pragnieniem dotknięcia absolutu.

Połączenie tych dwóch światów od razu nasuwa pytania o granice sztuki. Czy dążenie do perfekcji ma sens i czy nie pozbawia sztuki sztuki? Kiedy sztuka zamienia się w sztuczkę a twórczy trening w rutynę? Czy pojęcie mistrzostwa jest nadal aktualne? Czy bycie artystą musi łączyć się z ciągłymi wyrzeczeniami, walką z naturą i uporczywym, makiawelicznym, bezwzględnym dążeniem do celu?

Spektakl stawia pytania o sens egzystencji i stanowi studium toksycznych relacji, gdzie każdy stanowi niezbędny element do podtrzymania cyrkowej piramidy. Bohaterowie „Siły przyzwyczajenia” nie mają siły wyzwolić się z chorego związku mimo to, że krzywdzą się wzajemnie. „Nie mogę kwintetu grać sam. To jest kwinet a nie kwartet. Nie nazywa się Kwartet Pstrąg tylko Kwintet Pstrąg.” – mówi Caribaldi.

Thomas Bernhard uznawany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli literatury niemieckojęzycznej, może z wyjątkiem rodzimej Austrii, gdzie wielu uważa go za oczerniającego własną nację. Proces o zniesławienie wytoczony przez jednego z przyjaciół, niekończące się skandale i w końcu zakaz publikowania własnych dzieł w Austrii do 2059 roku, wydany przez samego autora w testamencie (nie przestrzegany), mogą świadczyć tylko o tym, że jego spostrzeżenia na temat człowieka należą do niezwykle trafnych i wnikliwych. W Polsce jego twórczość rozpowszechnił Krystian Lupa. „Siła przyzwyczajenia” w Teatrze Ateneum jest polską prapremierą dzieła genialnego Austriaka.