Opis
Świat „Wariata i zakonnicy” jest zamknięty w jednej celi zakładu dla umysłowo chorych „Pod Zdechłym Zajączkiem”, zamieszkałym przez najbardziej przerażające strachy Witkacego. Jedną z obsesji, przewijającą się przez całą twórczość Witkiewicza, była klęska indywidualności. Autor wierzył, że kwintesencja mocy twórczej leży w indywidualności artysty. Niestety społeczeństwo w swoim dążeniu do uległości spętało wszystkie oryginalne talenty i nałożyło ograniczenia na jednostkę.
Główny bohater – Walpurg - reprezentuje takiego zdławionego poetę, który buntuje się przeciwko systemowi, więżącemu jednostkę. Artysta tęskni do śmierci, ale nie pozwala się mu umrzeć. Narzucone przez jego katów ograniczenia i lekarstwa zrobiły z niego „żywego trupa”, gdyż nieskończenie dobre społeczeństwo „dba o to, by nie przestał się męczyć przedwcześnie”. Jest silną indywidualnością, która nie znosi dostosowania się, lecz jego pogoń za unikalnością jest odbierana jako szaleństwo. Zarządcy szpitala dla obłąkanych, jako reprezentanci społeczeństwa, nie dają Walpurgowi spokoju i upierają się, by go wyleczyć dla wspólnego dobra. Dwójka psychoanalityków próbuje uratować „normalność” bohatera. Zestawienie twórczego umysłu poety wariata i narzuconego mu środowiska stwarza dramatyczne napięcie i pogłębia kontrast między jego indywidualnością a stadem, symbolicznie reprezentowanym przez personel szpitala. „Wariat i zakonnica” obrazuje groteskowo triumfujące zwycięstwo jednostki nad społeczeństwem.
