Burt Lancaster w kinie Iluzjon!

Iluzjon Filmoteki Narodowej zaprasza w sierpniu na przegląd filmów z udziałem Burta Lancastera, jednego z największych amerykańskich aktorów, znanego zarówno z amerykańskich jak i europejskich produkcji.

W trakcie przeglądu przybliżonych zostanie 11 filmów, m.in. jeden z pierwszych filmów w karierze aktora: „Karmazynowy pirat" w reż. Roberta Siodmaka, głośny „Wyrok w Norymberdze" Stanleya Kramera, w którym Lancasterowi towarzyszyli m.in. Spencer Tracy i Marlene Dietrich a także dwa filmy Luchino Viscontiego: „Lampart" oraz „Portret rodzinny we wnętrzu".

Przegląd rozpocznie się 1 sierpnia o godz. 20.00 pokazem filmu „Port lotniczy".

Port lotniczy  (Airport)  133 min.
reż. i scen.: George Seaton; zdj.: Ernest Laszlo; wyk.: Burt Lancaster, Dean Martin, Jean Seberg, Jacqueline Bisset, George Kennedy, Helen Hayes i inni / USA 1969
Międzynarodowy port lotniczy Lincoln w Blizzard. Dyrektor lotniska ma kłopoty służbowe i prywatne. Przeżywa poważny kryzys małżeństwa, żona chce rozwodu, a on nie jest w stanie zająć się swoim życiem, ponieważ nad lotniskiem szaleje śnieżyca i jeden z samolotów ugrzązł w śniegu, blokując pas startowy. Na pokładzie innego zdecydowany na wszystko bankrut życiowy ma ze sobą walizkę z bombą.
Gwiazdorska obsada, pełna napięcia akcja to atuty filmu, który był przebojem kasowym i rozpoczął modę na obrazy katastroficzne.

Harmonogram przeglądu:

1,14.VIII        
PORT LOTNICZY  (Airport)  r. George Seaton, USA 1969 ,133'

6,26.VIII        
WYROK W NORYMBERDZE (Judgment at Nuremberg) r. Stanley  Kramer, USA 1961, 178'

7.VIII           
DZIECKO CZEKA  (A Child Is Waiting)  r. John Cassavetes, USA 1962, 103'

8.VIII           
STĄD DO WIECZNOŚCI (From Here to Eternity) r. Fred Zinnemann, USA 1953, 118'

9,16.VIII        
PORTRET RODZINNY WE WNĘTRZU (Gruppo di famiglia in un interno / Violence et passion) r. Luchino Visconti, Włochy/Francja 1974, 119'

12,25.VIII      
CYRK STRACEŃCÓW (The Gypsy Moths) r. John Frankenheimer, USA 1969, 106'

12,23.VIII     
ZAWODOWCY (The Professionals) r. Richard Brooks, USA 1966, 113'

13,26.VIII  
BUFFALO BILL I INDIANIE (Buffalo Bill and the Indians, or Sitting Bull's History Lesson) r. Robert Altman, USA 1976, 103'

17,30.VIII     
LAMPART (Il Gattopardo / Le Guepard) r. Luchino Visconti, Włochy/Francja 1962, 183'

18.VIII          
KARMAZYNOWY PIRAT (The Crimson Pirate) r. Robert Siodmak, USA 1952, 102'

20,28.VIII     
UCZEŃ DIABŁA (The Devil's Disciple)  r. Guy Hamilton, Wielka Brytania/USA 1959, 82'

Burt Lancaster - sylwetka
 
Urodził się w ubogiej dzielnicy Nowego Jorku, Harlemie, 2 listopada 1913 roku. Ukończył Dewitt Clinton High School, ale w szkole interesował się przede wszystkim sportem. W wieku lat 14 miał 180 cm wzrostu i był gwiazdą szkolnej drużyny siatkówki. Gdy skończył lat 17, porzucił dom i wyruszył z trupą cyrkową w objazd po Stanach Zjednoczonych. Gdy kontuzja dłoni uniemożliwiła mu dalsze występy, pracował jako sprzedawca, kelner, kierowca, zawodnik rodeo. W czasie wojny przez trzy lata objeżdżał Europę i Afrykę, występując dla żołnierzy. Wtedy poznał aktorkę, Normę Anderson. W ślad za nią przyjechał do Nowego Jorku i dzięki pomocy żony w 1945 roku znalazł się na Broadwayu.

Zauważony przez producentów z Hollywood, debiutował w 1946 roku w filmie Roberta Siodmaka The Killers. Miał wówczas 33 lata. Film uznano za jeden z najlepszych w gatunku "czarnego kina" amerykańskiego. Po sukcesie pierwszego filmu, za występ w którym otrzymał wyróżnienie krytyków nowojorskich, aktor z powodzeniem kontynuował karierę, początkowo grając role wysportowanych, silnych mężczyzn - kowbojów, piratów i gangsterów,  głównie w westernach, filmach awanturniczych i kryminalnych.

Zasłynął w nich swoimi brawurowymi, niekiedy wręcz karkołomnymi popisami akrobatycznymi. Najważniejsze tytuły tego okresu to słynny Karmazynowy pirat (r. Robert Siodmak, 1952), Ostatnia walka Apacza (r. Robert Aldrich, 1954) i tego samego reżysera zrealizowany w 1954 roku Vera Cruz, a także debiut reżyserski Traper z Kentucky  (1955 - w którym zagrał także główną rolę). Przyniosły mu one dużą popularność, ale ambicje Burta Lancastera szły dużo dalej. Pragnął udowodnić swój talent dramatyczny i wkrótce zyskał uznanie za swoje głębokie, poruszające kreacje.

W 1953 roku rola sierżanta w filmie Freda Zinnemanna From Here to Eternity (TVP Stąd do wieczności) została nagrodzona nominacją do Oscara. W 1960 roku Burt Lancaster zagrał w filmie Richarda Brooksa Elmer Gantry. Tytułowa rola fałszywego kaznodziei przyniosła mu Oscara. W 1961 roku zagrał w filmie Stanleya Kramera Wyrok w Norymberdze, a także w obrazie Johna Frankenheimera Birdman of Alcatraz (TVP Ptasznik z Alcatraz). Film, pokazany na festiwalu w Wenecji, przyniósł Lancasterowi miano najlepszego aktora roku oraz nominację do Oscara i zwrócił nań uwagę Luchino Viscontiego, który postanowił powierzyć mu rolę arystokraty w Lamparcie, zrealizowanym w 1962 roku.

Burt Lancaster stworzył znakomitą postać księcia Saliny. Film zdobył Złotą Palmę w Cannes. W 1974 roku Lancaster zagrał ponownie u Viscontiego w filmie Portret rodzinny we wnętrzu, gdzie stworzył kolejną kreację, a w 1976 roku po raz kolejny wcielił się w rolę arystokraty w Novecento Bernardo Bertolucciego. Był pierwszym aktorem amerykańskim, który zaistniał w  kinie europejskim najwyższej próby.

W Stanach także nie tracił swojej popularności. Ugruntowały ją występy w takich filmach, jak Zawodowcy (r. Richard Brooks, 1966),  Port lotniczy  (r. George Seaton, 1969), Cyrk straceńców (r. John Frankenheimer, 1969). W 1979 roku w filmie Louisa Malle'a Atlantic City stworzył znakomitą postać starego gangstera, za którą otrzymał nagrodę krytyków nowojorskich.

W 1988 roku Lancaster wystąpił w telewizyjnym filmie Michaela Andersona The Jeweller's Shop (TVP Przed sklepem jubilera), zrealizowanym na podstawie sztuki Karola Wojtyły. Przebywał wówczas przez kilka dni w Krakowie.

W 1990 roku aktor miał wylew krwi do mózgu, który spowodował, iż resztę życia spędził na wózku inwalidzkim, częściowo sparaliżowany. Nie zrezygnował jednak do końca z pracy, występując okazjonalnie, głównie w filmach telewizyjnych. Zmarł na atak serca 23 października 1994 roku, na 11 dni przed 81 urodzinami.

W ciągu trwającej 45 lat kariery aktorskiej Burt Lancaster wystąpił w 80 filmach, zapisując znakomitą kartę w dziejach światowego kina.