Jak przyspieszyć perystaltykę jelit?
2019-06-04 11:26:12 | WarszawaDieta umownie zwana „zachodnią”, obfitująca w tłuszcze i uboga w błonnik pokarmowy, niekorzystnie wpływa m.in. na perystaltykę jelitową. Za prozdrowotny model żywienia uważa się „dietę afrykańską”, bogatą w błonnik, z niską zawartością tłuszczu, która reguluje pracę przewodu pokarmowego i zapobiega wielu schorzeniom, w tym tzw. chorobom cywilizacyjnym (jak rak jelita grubego – jeden z najczęściej rozpoznawanych nowotworów). Zbawienny wpływ diety bogatoresztkowej na organizm (nie tylko na okrężnicę) potwierdzają liczne badania kliniczne, publikowane m.in. w Nature Communications i JAMA Oncology. Jak przyspieszyć perystaltykę jelita grubego? Stawiając na warzywa, owoce, produkty zbożowe i regularną aktywność fizyczną.
Szybsza perystaltyka jelita = błonnik + woda
Spowolniona perystaltyka jelita grubego w większości przypadków wskazuje na błędy żywieniowe. Częstym skutkiem diety ubogiej w błonnik (włókno pokarmowe) są uciążliwe zaparcia. Większe spożycie błonnika może rozwiązać problem, jeśli nie zapomnimy o odpowiednio większej podaży płynów.
Błonnik ma zdolność wiązania wody, dzięki czemu dochodzi do zwiększenia objętości mas kałowych w świetle jelita i pobudzenia perystaltyki (motoryki) jelitowej. Jeśli jednak diecie bogatoresztkowej (bogatobłonnikowej) towarzyszą niedobory wody (przyjmowanych płynów), stolec staje się twardy i zbity, co nasila kłopoty z defekacją.
Włókno pokarmowe wspiera ponadto wzrost i rozwój prawidłowej mikroflory jelitowej, zwłaszcza bakterii fermentacyjnych z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, które również korzystnie wpływają na czynność jelit i pomagają uregulować rytm wypróżnień.
Dieta bogatoresztkowa - produkty wysokobłonnikowe
Jak przyspieszyć perystaltykę jelit? Warto włączyć do codziennego jadłospisu produkty bogatoresztkowe – przygotowywać dania z grubych kasz (gryczanej, jaglanej), „białe” pieczywo zamienić na chleb z grubo mielonej mąki i pamiętać o porcji warzyw i owoców do posiłków. Na naszym stole nie może zabraknąć też płatków owsianych i otrębów pszennych.
Otręby należą do produktów szczególnie bogatych w błonnik pokarmowy (ok. 42,4 g/100 g). Dlatego należy wprowadzać je do diety stopniowo, sukcesywnie zwiększając ich spożycie. Otręby można łączyć z wodą, mlekiem, jogurtem, kompotem czy niskosłodzonymi dżemami. Osoby, które wcześniej spożywały mało błonnika, również powinny powoli zwiększać jego podaż, „przyzwyczajając” układ pokarmowy do zmiany. Początkowo można przyrządzać warzywa przecierane, a surówki wprowadzać nieco później. (Nagła większa podaż włókien ulegających fermentacji bakteryjnej czasem przyczynia się do wzdęć).
Dieta bogatoresztkowa powinna uwzględniać m.in.:
- chleb razowy;
- warzywa (marchew, karczochy, pomidory, buraki, szpinak, sałata, kapusta kwaszona);
- owoce: śliwki (zwłaszcza suszone), figi suszone, daktyle, jeżyny, porzeczki, czarne jagody, brzoskwinie, jabłka.
Warto ograniczyć spożywanie potraw tłustych, słodyczy i produktów wysokoprzetworzonych.
Szybsza perystaltyka - płyny, ruch i...
Nie zapominajmy o płynach – pijmy nie tylko wodę mineralną, ale też świeże soki warzywne, owocowe i napary z siemienia lnianego. Perystaltykę jelita grubego można skutecznie przyspieszyć filiżanką porannej kawy. Warto poza tym sięgać po świeżo fermentowane produkty mleczne (jak maślanki, kefiry, jogurty) i kompoty (np. z suszonych śliwek). Pamiętajmy: pijemy więcej nie tylko w czasie posiłków, ale również między posiłkami.
Wskazana jest regularna aktywność fizyczna, zwłaszcza długie, dynamiczne spacery i marsze. Jeśli mimo zmiany trybu życia i diety perystaltyka jelitowa wciąż jest spowolniona i utrzymują się zaparcia, konieczna bywa farmakoterapia. Leki drażniące (pobudzające), jak bisakodyl, w jelicie grubym ulegają hydrolizie (reakcji z wodą). W jej następstwie powstaje aktywny metabolit, który drażni sploty nerwowe błony śluzowej, prowadzi do zwiększenia wydzielania śluzu przez komórki śluzowe i miejscowego pobudzenia perystaltyki. Zahamowaniu ulega wchłanianie wody i elektrolitów, a zatem zwiększa się stopień uwodnienia mas kałowych w jelicie. Konsystencja stolca staje się luźniejsza, co przyspiesza pasaż treści w jelicie grubym i pobudza defekację.
Artykuł Partnera
Źródła
Postępowanie w zaparciu. Podsumowanie wytycznych American Gastroenterological Association 2013. Medycyna Praktyczna. 2013; 12: 44–50.
Postępowanie w nienowotworowych chorobach odbytnicy i odbytu. Podsumowanie wytycznych American College of Gastroenterology. Medycyna Praktyczna. 2014; 2015; 3: 26–34.
Charytoniuk A., Simon K. Diagnostyka i leczenie zaparć u młodych osób. Medycyna po Dyplomie. 2013; 5, [dostęp online].
Jarosz M. Normy żywienia dla populacji polskiej. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017.
Szajewska H. Probiotyki – aktualny stan wiedzy i zalecenia dla praktyki klinicznej. Medycyna Praktyczna 2017; 7-8: 19–37.
Townsend C.M., Beauchamp R.D., Evers B.M., Mattox K.L. Sabiston Chirurgia. Tom 4.
Jarosz M., Dzieniszewski J. Zaparcia – porady lekarzy i dietetyków. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
eMPendium leki. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2018.
Tafil-Klawe M., Klawe J. Wykłady z fizjologii człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w leczeniu zespołu jelita drażliwego i przewlekłego zaparcia idiopatycznego – przegląd systematyczny. Med. Prakt., 2015; 1: 122–124, Med. Prakt. 1/2015, s. 122–124
McLaughlin D., Stamford J., White D. Krótkie wykłady. Fizjologia człowieka. Gromadzka-Ostrowska J. (tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Rakowska M., Lichosik M., Kacik J. et al. Wpływ mikrobioty na zdrowie człowieka. Pediatria i Medycyna Rodzinna 2016; 12 (4): 404–412.
Śliżewska K., Nowak A., Barczyńska R. et al. Prebiotyki – definicja, właściwości i zastosowanie w przemyśle. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2013; 1 (86): 5–20.
Dzierżanowski T., Rydzewska G. Zaparcie stolca – trudny problem leczniczy. Przegląd Gastroenterologiczny. 2012; 7 (5): 249–263.
Payne A., Barker H. Dietetyka i żywienie kliniczne. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2013.
Hermann J., Kościński T., Drews M. Praktyczne zasady postępowania w zaparciach u dorosłych. Ginekologia Polska. 2012; 83: 849–853.
Szota M. Postępowanie w zaparciach. Lek w Polsce. 2013; 4 (264): 53–58.
eMPendium leki. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2018.
Ford A.C., Quigley E.M., Lacy B.E. et al. Efficacy of prebiotics, probiotics, and synbiotics in irritable bowel syndrome and chronic idiopathic constipation: systematic review and meta-analysis. American Journal of Gastroenterology. 2014; 109: 1547–1561.
fot. pixabay.com