Niepokoje wychowanka Toerlessa

Szkoła kadetów z czasów Austro-Węgier powraca jako miejsce, gdzie rozgrywają się dramaty współczesnych, młodych ludzi;  Jakub Kowalski poprzez klasyczną powieść Roberta Musila pokazuje kształtowanie się tożsamości młodego człowieka.

Musil opisał świat, w którym podstawą relacji między młodymi ludźmi jest rywalizacja. To świat ciągłej walki i wyścigu, kultu siły i braku poszanowania dla inności. Budujemy swoją pozycję zawsze względem tego Innego, słabszego i wzgardzonego. Niepokoje... wyraźnie pokazują. jak normatywna większość "produkuje" Innego. Basini jest dla Reitinga i Beineberga niezbędny, żeby odgrywać swój rytuał siły, żeby zachować hierarchię i porządek wewnątrz mikrospołeczności jaką jest grupa nastolatków. Nienawidzą go i gardzą nim, bo jego istnienie nieustannie przypomina im o swojej własnej, głęboko ukrywanej słabości. Pożądają go, bo bez władzy nad nim byliby nikim w ustanowionym przez siebie porządku. Gloryfikacja siły, głęboko zakorzeniona w naszej zachodniej kulturze, objawia się szczególnie wyraźnie w wybuchach przemocy wśród młodzieży, tak częstych ostatnio w Polsce i na świecie. Dyskryminacja odmieńców to też temat boleśnie aktualny. Znamy w Polsce różne odmiany ksenofobii, najbardziej spektakularne są zapewne antysemityzm i homofobia. Dramat głównego bohatera powieści jest dramatem tożsamości. Dorastający Toerless zadaje sobie fundamentalne pytanie: kim jestem? W starszych kolegach szuka dla siebie wzorców do naśladowania, jednak największą fascynację budzi w nim ofiara Basini. Odrzucony, wzgardzony i pozbawiany godności osobistej Basini jest zaprzeczeniem panującego w mikrospołeczności chłopców ideału męskości. Ten nie-męski wzorzec działa na Toerlessa magnetycznie. Kuba Kowalski